قلب مادر
داد معشوقه به عاشق پیغام
که کند مادر تو با من جنگ
هرکجا بیندم از دور کند
چهره پرچین و جبین پر آژنگ
با نگاه غضب آلود زند
بر دل نازک من تیرِ خدنگ
مادر سنگدلت تا زنده است
شهد در کام من و تست، شرنگ
نشوم یکدل و یکرنگ ترا
تا نسازی دل او، از خون رنگ
گر تو خواهی به وصالم برسی
باید این ساعت، بی خوف و درنگ
روی و سینه تنگش بدری
دل برون آری از آن، سینه تنگ
گرم و خونین، به منش باز آری
تا برد زآینه ی قلبم، زنگ
عاشق بی خرد ِناهنجار
نه بل آن، فاسق ِبی عصمت و ننگ
حرمت مادری از یاد ببرد
خیره از باده و دیوانه زبنگ
رفت و مادر را افکند به خاک
سینه بدرید و دل آورد به چنگ
قصد سرمنزل معشوق نمود
دل مادر به کفش، چون نارنگ
از قضا خورد دم در به زمین
واندکی سوده شد او را آرنگ
وان دل گرم که جان داشت هنوز
اوفتاد از کف ِ آن، بی فرهنگ
از زمین باز چو برخاست، نمود
پی برداشتن آن آهنگ
دید کز آن دل آغشته به خون
آید آهسته برون این آهنگ:
آه دست پسرم یافت خراش
وای پای پسرم خورد به سنگ
ایرج میرزا
واژه نامه:
جبین: پیشانی
آژنگ: چین و چروک – اخم
شرنگ : زهر
خوف: ترس
درنگ: توقف
بدری: پاره کنی
نارنگ: نارنج
آرنگ: آرنج
آهنگ: قصد